Owocowa wizytówka kraju

Szereg krajów posiada swoje owocowe lub roślinne symbole. Dla Azerbejdżanu takim symbolem kraju i jednym z głównych symboli miejscowej kuchni jest granat. Prawdopodobnie nigdzie na świecie nie ma tyle odmian granatu ile w Azerbejdżanie. Uprawia się tutaj 72 gatunki granatów, podobno wszystkie gatunki uprawne które istnieją na świecie, a do tego trzeba jeszcze doliczyć odmiany rosnące dziko.

W Azerbejdżanie granat pojawia się w poezji, układa się o nim pieśni, jest popularnym motywem w sztuce. Skórka granatów jest od wielu wieków używana jako barwnik nici i tkanin, np. dla ręcznie tkanych dywanów. Granat w różnej postaci jest też wykorzystywany w medycynie ludowej. Ten owoc był symbolem oficjalnego logo pierwszych Igrzysk Europejskich, które odbyły się w stolicy Azerbejdżanu, Baku, w 2015 r.

Granat jest powszechnie używany w kuchni Azerbejdżanu. Zarówno ziarna, jak i sok oraz sos z granatów są dodawane do różnych potraw. Tu przykładem może być miejscowa odmiana gołąbków z kapusty – kələm dolması. Najlepsze są one wtedy, gdy do mięsnego farszu dodawane są kasztany, a gołąbki przetyka się plastrami pigwy i zalewa sosem z granatów, lub posypuje się w czasie gotowania ziarnami granatu. Doskonała jest ryba smażona lub duszona z ziarnami granatów. Z granatów robi się konfitury. Oczywiście robi się też z nich sok. W Azerbejdżanie produkowane jest również wino z granatów.

Wielką specjalnością Azerbejdżanu jest sos z granatów Narşərab (Nar Şərab). Otrzymuje się jego wygotowując sok z granatów, aż on zgęstnieje. Najlepszy i najbardziej gęsty jest domowy Narşərab, gdzie z 10 kg ziaren otrzymuje się średnio 2,5-3 kg sosu. Jest to wyśmienity dodatek do pieczonych i smażonych ryb. Azerbejdżanie używają też Narşərab jako dodatek do niektórych szaszłyków i potraw.

Granatową stolicą Azerbejdżanu jest miasteczko Göyçay. Ten rejon jest największym zagłębiem uprawy granatów w Azerbejdżanie i tu rośną najlepsze odmiany tego owocu. Corocznie w Göyçay odbywa się Festiwal Granatu – Nar Bayramı. Na festiwalu prezentowane są różne odmiany granatów. Owoce niektórych odmian są bardzo duże i osiągają wagę nawet powyżej 1 kg. Można spróbować najróżniejszych potraw z dodatkiem ziaren granatu, soku z granatu i Narşərab. Odbywają się występy zespołów folklorystycznych, koncerty i rozmaite konkursy, jak np. wyciskanie soku z granatów na czas.

Reportaż o Festiwalu Granatu w Göyçay telewizyjnej stacji CNN. Wstawiony na YouTube przez Explore Azerbaijan.
Film pokazujący Festiwal Granatu w Göyçay. Wstawiony na YouTube przez Cemil Hasanov.
Film pokazujący Festiwal Granatu w Göyçay. Wstawiony na YouTube przez UNESCO.

Należy wspomnieć, iż granat ma wiele cennych właściwości leczniczych. Dawniej sokiem z granatu leczono rany. Skórki stosowano przeciw biegunce, wrzodom, próchnicy, w stanach zapalnych gardła. Kora i korzenie zwalczały tasiemca, a kwiatami granatu leczono cukrzycę. W naszych czasach sam granat i sok wyciśnięty z tych owoców doczekał się ponad 200 badań naukowych potwierdzających skuteczność działania przeciwko wolnym rodnikom, procesom zapalnym, a także chorobom serca. Największym walorem granatów są łatwo przyswajalne polifenole należące do przeciwutleniaczy. W soku granatów jest ich trzykrotnie więcej niż w zielonej herbacie lub czerwonym winie.