Muzyka rozrywkowa lat 60.-70.

Müslüm Maqomayev (Muslim Magomajew) (1942-2008)

Müslüm Maqomayev

Wnuk kompozytora Müslüma Maqomayeva (1885-1937). Najbardziej znany piosenkarz azerbejdżański, nazywany sowieckim Frankiem Sinatrą. Barwna postać, bardzo charakterystyczny rozpoznawalny głos. W latach 60. odbywał staż w teatrze La Scala w Mediolanie. Był zdecydowanie najbardziej popularnym piosenkarzem w Związku Radzieckim na przełomie lat 60./70. ubiegłego wieku. Jego popularność była wówczas tak ogromna, iż pewnego razu jego wielbiciele ponieśli jego samochód wraz z nim na swoich ramionach. Jego pieśń Azərbaycan stała się swego rodzaju drugim, nieoficjalnym hymnem Azerbejdżanu.

Jako pierwszy piosenkarz w Związku Radzieckim zaczął publicznie śpiewać piosenkę skomponowaną w rytmie twista – Лучший город земли (Najlepsze miasto świata). W tym czasie ten taniec, ogromnie już popularny w świecie, był w Związku Radzieckim na cenzurowanym. Nikita Chruszczow, ówczesny przywódca sowieckiego imperium, był zdecydowanie wrogo do twista nastawiony. Twist wchodził w kolizję z linią ideologiczną partii komunistycznej ZSRR, a Chruszczow zakwalifikował jego jako przejaw „kultury zgniłego Zachodu”. Gdy osłupiały Chruszczow usłyszał w radiu piosenkę śpiewaną przez Magomayeva i rytmy twista momentalnie rozkazał swoim podwładnym – „Natychmiast zabronić!”. Nadawanie piosenki w radiu wznowiono po usunięciu Chruszczowa ze stanowiska, w wyniku swoistego puczu, w październiku 1964 r.

Magomayev był autorem piosenek i muzyki do filmów. Wykonywał również piosenki w filmach, występował w kilku filmach i zagrał główną rolę w historycznym filmie Nizami. Przyjął propozycję użyczenia swego głosu w animowanym filmie По следам бременских музыкантов (Śladami muzykantów z Bremy), w którym śpiewał również kilka piosenek. Swój udział w filmie animowanym potraktował jako przyjemną przygodę, nie biorąc za to honorarium.

Müslüm Maqomayev – Azərbaycan. Wstawiony na YouTube przez asya asgerova.
Müslüm Maqomayev – Город Мой Баку. Wstawiony na YouTube przez Azerisafety.
Müslüm Maqomayev – Ревнивый Кавказ. Wstawiony na YouTube przez Temir Sayan.
Müslüm Maqomayev – Синяя вечность. Wstawiony na YouTube przez Azerisafety.
Müslüm Maqomayev – Луч солнца золотого (Песня трубадура). Piosenka z filmu animowanego По следам бременских музыкантов (Śladami muzykantów z Bremy), Wstawiony na YouTube przez БМчик – Персональный сайт Муслима Магомаева.

Qaya

Qaya

Pierwsza wokalna grupa jazzowa w Związku Radzieckim. Idea stworzenia takiej grupy pojawiła się w bakińskim środowisku jazzowym w latach 50. W tym czasie władze sowieckie zwalczały jazz jako przejaw dekadentyzmu „zgniłego Zachodu”, przystępując do ofensywy ideologicznej i rzucając hasło: „Сегодня слушает он джаз, а завтра – Родину продаст!” (Dzisiaj słucha jazzu, a jutro zdradzi/sprzeda Ojczyznę!). Władze sowieckie wymagały aby tworzone były pieśni masowe, zagrzewające do pracy i walki, opiewające lud roboczy, wielkie budowy Związku Radzieckiego, partię komunistyczną. Sowiecki obywatel miał się stopić z masą i wyzbyć się wszelkich niebezpiecznych ciągot indywidualistycznych. Sowieckie radio nadawało pieśni, w których często same już tytuły jednoznacznie określały ich treść np. Ленин всегда с Тобой (Lenin zawsze z Tobą), Комсомольцы – добровольцы (Komsomolscy ochotnicy), Веселый марш монтажников (Wesoły marsz monterów). Mimo to w Baku nielegalne słuchanie jazzu zataczało coraz szersze kręgi i stał się on modną muzyką. Ponieważ zabronione było produkowanie i sprzedaż płyt z muzyką jazzową powstał nielegalny obieg „jazzu na kościach”. W nielegalnych studiach nagrań domorośli wynalazcy przegrywali muzykę z przemyconych zagranicznych płyt winylowych, na szerokoformatowe zdjęcia rentgenowskie – stąd nazwa „jazz na kościach”.

Jazz na kościach - muzyka zapisana na zdjęciu rentgenowskim
Jazz na kościach – muzyka zapisana na zdjęciu rentgenowskim

Grupę (kwartet) Qaya stworzyło w 1961 r. kilku młodych bakińskich muzykantów, miłośników jazzu, których idolami była amerykańska grupa jazzowa The Four Freshmen. Kompozycje utworów zespołu bazowały na jazzie. Już od pierwszego występu widać, że piosenki, muzyka, stylistyka zespołu bardzo wyraźnie różnią się od repertuaru typowych sowieckich wykonawców. Z czasem pojawiły się aranżacje łączące jazz z elementami tradycyjnej azerbejdżańskiej muzyki ludowej. Do swego repertuaru Qaya włączyła też piosenki śpiewane w różnych językach. Wśród ich piosenek z lat 60. jedną z najbardziej popularnych stała się piosenka Девушки Баку (Dziewczęta Baku).

Qaya

W latach 70. na bazie Qaya, dla nowego programu koncertowego, stworzono sekstet. W program ten włączono fragment z rock opery Jesus Christ Superstar. Dla Związku Radzieckiego epoki Breżniewa było to wręcz niesamowite wydarzenie. Kostiumy dla tego programu, przypominające ubiory hippisów epoki dzieci kwiatów, zaprojektował znany projektant Wiaczesław Zajcew, człowiek, który odmienił oblicze radzieckiej mody.

Qaya – Sən danışanda. Wstawiony na YouTube przez ilham BARKHUDAR.
Qaya – Azerbaycan. Wstawiony na YouTube przez Radio Active.

Oqtay Ağayev (1935-2006)

Oqtay Ağayev

Jeden z najbardziej znanych piosenkarzy azerbejdżańskich lat 60./70. Przez pewien okres występował w kwartecie Qaya. Był znany przede wszystkim z wykonania piosenek lirycznych. Jego piosenki pojawiły się w filmach. On sam również zagrał role w kilku filmach.

Oqtay Ağayev – Sən, Ey Uşaqlıq. Wstawiony na YouTube przez Oqtay Ağayev.
Oqtay Ağayev – Песня o нашем городе. Wstawiony na YouTube przez Oqtay Ağayev.
Oqtay Ağayev – Qaytar Eşqimi. Wstawiony na YouTube przez Oqtay Ağayev.
Oqtay Ağayev – Kimsən sən. Wstawiony na YouTube przez Azerbaycan filmlerinden mahnılar Musiqiler.
Oqtay Ağayev – Ötən günlər. Wstawiony na YouTube przez Oqtay Ağayev – temat.

Polad Bülbüloğlu

Polad Bülbüloğlu

Właściwie Polad Murtuza oğlu Məmmədov. Jego ojciec to znany pieśniarz Bülbül (Murtuza Məmmədov). Bardzo popularny piosenkarz tego okresu, kompozytor. Jego piosenka Позвони (Zadzwoń do mnie), napisana w rytmie twista, stała się szlagierem. Grał w kilku filmach, najbardziej znanym z nich był Небойся, я с тобой (Nie bój się, jestem z tobą), gdzie grał główną rolę. W latach 1988-1991 był ministrem kultury Azerbejdżańskiej SSR, a w latach 1991-2006 ministrem kultury Azerbejdżanu.

Polad Bülbüloğlu
Polad Bülbüloğlu – Şən Azərbaycan. Wstawiony na YouTube przez Nostalji.
Polad Bülbüloğlu – Gəl ey səhər. Wstawiony na YouTube przez Rashid Safarov.
Polad Bülbüloğlu – Дождись меня. Wstawiony na YouTube przez MEMO.

Flora Kərimova

Największa kobieca gwiazda azerbejdżańskiej muzyki popularnej tego okresu. Jej talent zauważono jeszcze w czasie studiów – jej skala głosu miała 4 oktawy. To sprawiło, że namówiono ja do śpiewania w operze, z czego po pewnym czasie zrezygnowała. Jedną z najbardziej jej znanych piosenek jest Bir axşam taksidən (Pewnego wieczoru w taksówce), z filmu Gün keçdi (Dzień minął).

Flora Kərimova – Bir axşam taksidən. Wstawiony na YouTube przez KinoMuzTV.
Flora Kərimova – Qaytar Eşqimi. Wstawiony na YouTube przez Flora Kərimova.
Flora Kərimova – Yağma Yağış. Wstawiony na YouTube przez Flora Kərimova.