Haftowanie było niegdyś jednym z najbardziej rozpowszechnionych rzemiosł artystycznych Azerbejdżanu. Dawniej w domach powszechnie używanymi przedmiotami były haftowane firany, obrusy, kapy na łóżka, poszewki na poduszki. Noszono haftowaną odzież i obuwie, zdobiono rzędy końskie. Hafty odznaczały się bogactwem i różnorodnością motywów ornamentu.
Pod względem techniki wyszywania można wyróżnić następujące rodzaje haftów:
- Təkəlduz – wyszywanie na tamborku, rozpowszechniany zwłaszcza w Şəki
- Ortmia – haft atłasowy
- Muncuqlu – wyszywanie paciorkami i perłami, rozpowszechniony zwłaszcza w Şuşa, Gəncə, Qazax
- Güləbətin – wyszywanie złotymi nićmi, rozpowszechniony w Baku, Şamaxı, Naxçıvan, Tebriz
- Qondarma – haft nakładany
- Pilək – wyszywanie ozdobnymi blaszkami
Materiałami służącymi jako podkład do wyszywania w XIX – początku XX w. były przede wszystkim różne gatunki jedwabiu i aksamit. Dla naniesienia wzoru używano głównie jedwabnych, srebrnych i złotych nici, czasem też wełnianych. W najlepszych pracach spotyka się kombinacje jedwabnych nici ze złotymi elementami, perłami i różnokolorowymi paciorkami. Dla barwienia nici używano naturalnych, z reguły roślinnych, barwników.
Ulubionymi roślinnymi motywami w azerbejdżańskim hafciarstwie są zwłaszcza kwiaty, jak róża, narcyz, goździk, lilia, kwiaty drzew owocowych jak granat, pigwa, alça (śliwa wiśniowa/ałycza), a także kłosy i liście różnych form. Wśród geometrycznych wzorów są różnego rodzaju proste i łamane linie, trójkąty, czworokąty, sześcio- i ośmiokątne rozety, romby, gwiazdy i symboliczne wyobrażenia słońca. Od wieków lubiono też umieszczać na haftach ptaki m.in. słowiki, pawie, gołębie, papugi, dudki, wróble, bażanty, przepiórki, kuropatwy. Często spotyka się na haftach wizerunek pary ptaków. Jest to albo motyw zakochanej pary symbolizującej miłość, albo pary jakby skłóconej, symbolizujący rozłąkę. Najczęściej spotykani na haftach przedstawiciele świata zwierząt to dżejrany (gatunek gazeli), żółwie, mityczne smoki, konie. Z przedmiotów codziennego użytku są to np. dzbanki dla wody różanej, futerały na grzebienie, flakony na perfumy.
Jednym z najstarszych typów haftowania jest wyszywanie złotymi nićmi – güləbətin. Dla podkładu wykorzystywano gęste tkaniny. Za najlepszy do tego celu uważano jednotonowy aksamit czerwonego, bordowego, fioletowego i zielonego koloru. Wyszywano też na cienkim suknie, na brokacie, atłasie, tirmə (droga tkanina przypominająca kaszmir, którą na przestrzeni wieków przywożono z Indii) oraz na safianie (cienka i miękka, wyprawiona garbnikami roślinnymi i barwiona skóra koźla lub barania). Najczęściej w ten sposób wyszywano odzież damską, nakrycia głowy, końskie rzędy i uprząż.
Wśród haftów wyszywanych kolorowymi jedwabnymi nićmi najbardziej rozpowszechnione było wyszywanie na tamborku. W XIX w. głównym ośrodkiem tego typu wyszywania było miasto Şəki. Podkładem dla wyszywania był cienki miejscowy lub sprowadzany aksamit, oraz sukno czerwonego, czarnego i ciemnoniebieskiego koloru. Złożony i bogaty ornament wyszywano jedwabnymi nićmi na ciemnym tle. Na tkaninie najpierw rysowano wzór, a potem zapełniano ornamentem jego wnętrze. Igła dla tego typu wyszywania nosi nazwę qarmac. Ozdabiano nim np. odzież damską, wsypy na poduszki mütəkkə, narzuty, obrusy. Ciekawym zjawiskiem jest to, iż tym rodzajem rzemiosła w Şəki zajmowały się zarówno kobiety jak i mężczyźni.
Rozpowszechnionym typem wyszywania był tez haft atłaskowy – ortmia. Zwykle używano do niego jedwabnych i wełnianych nici o pastelowych, nie jaskrawych kolorach, często w połączeniu ze złotymi nićmi. Służył np. do wyszywania odzieży, ozdób wieszanych na ściany, zasłon.
Zdobione haftami przedmioty cieszyły się wielkim wzięciem w wielu krajach, a podróżnicy przebywający na terenie Azerbejdżanu pisali o dużym wrażeniu, jakie wywarły na nich te wyroby. Znany francuski pisarz Aleksander Dumas (ojciec), który przebywał w XIX w. w Azerbejdżanie, otrzymał w podarunku od poetki Natavan (az. Xurşidbanu Natəvan) wyszyty przez nią paciorkami futerał dla flakonu, obecnie znajdujący się w poświęconym jemu muzeum w Paryżu. Będąc w 1858 r. w Şəki, Aleksander Dumas zanotował: „Kupiłem tutaj dwa wyszywane siodła za 24 ruble. We Francji nie można ich kupić nawet za 200 franków. Wyrażając się dokładniej u nas nie można je kupić za żadne pieniądze”.
W końcu XIX i na początku XX w. tradycyjne rzemiosło tkackie na Kaukazie zaczęło przeżywać poważny kryzys. Nie mogło ono konkurować z fabrycznymi wyrobami przemysłu włókienniczego, zarówno z miejscowymi jak i importowanymi. To dotknęło również tradycyjne hafciarstwo. Przykładem mogą być tu haftowane obrusy, dawniej będące częścią domowego inwentarza i elementem posagu. Dla wyszycia zdobionego obrusu potrzeba było dużo czasu i włożonej pracy, natomiast obrusy fabryczne były produkowane masowo i były znacznie tańsze. Dotyczyło to również szeregu innych wyrobów hafciarskich. Poza tym zaczęła się zmieniać moda, coraz bardziej rozpowszechniały się wyroby w stylu europejskim i inne wzornictwo. To spowodowało, iż coraz więcej ludzi przestawało zajmować się hafciarstwem. W drugiej połowie XX w., kiedy na Kaukazie panowały już zupełnie inne trendy niż w poprzednim stuleciu, w Azerbejdżanie jedynie niewielu ludzi zajmowało się tradycyjnym hafciarstwem, raczej tylko dla własnej przyjemności. W początkach tego wieku zaczęło wzrastać zainteresowanie tym rzemiosłem artystycznym, hafciarstwem zaczęli się zajmować młodzi ludzie, powracając do dawnych tradycji. Najbardziej prężnym ośrodkiem hafciarstwa w Azerbejdżanie, już od dłuższego czasu, jest miasto Şəki.
