Lista wybranych potraw

Na pozostałych podstronach dotyczących kuchni można znaleźć opisy innych potraw niewymienionych poniżej.

Toyuq ləvəngi

Kurczak (używa się też dzikiego ptactwa) nadziewany nadzieniem ze zmielonych orzechów włoskich i cebuli. Do klasycznego nadzienia dodawana jest lavaşana (cienkie suszone płachty zrobione z gęstego, wysuszonego i sprasowanego puree kwaskowatych odmian śliw lub innych owoców), której kawałki wcześniej moczy się w bulionie lub gorącej wodzie. Czasem do nadzienia dodawany jest też suszony dereń. W płd.-wsch. regionie Azerbejdżanu, skąd pochodzi to danie, nadzienie do ləvəngi ma smak kwaskowaty. W Baku często to nadzienie jest robione w bardziej słodkiej wersji i wówczas do nadzienia zamiast lavaşana dodawane są suszone morele i rodzynki. Ləvəngi można przyrządzić w piekarniku, ale znacznie lepsze jest upieczone w specjalnym glinianym piecu təndir, który jest używany w kuchni Azerbejdżanu.

Film pokazujący jak przyrządzane jest toyuq ləvəngi. Blog kulinarny Meatbex na Youtube.
Film pokazujący jak przyrządzane jest toyuq ləvəngi. Blog kulinarny Little Strawberry Kitchen na Youtube.

Balıq ləvəngi

Ryba nadziewana podobnym nadzieniem jak dla toyuq ləvəngi. Również w tym daniu w Baku często to nadzienie jest robione w bardziej słodkiej wersji i wówczas do nadzienia zamiast lavaşana dodawane są suszone morele i rodzynki. Najczęściej używaną rybę dla ləvəngi jest kütüm (wyrozub), który wyglądem przypomina karpia, ale o bardziej wydłużonym ciele, cenionej dla smacznego mięsa.

Film pokazujący jak przyrządzany jest balıq ləvəngi. Blog kulinarny sufrem.az na Youtube.

Sırdağ (Balıq sırdağı)

Ryba (najlepszy jest tu jesiotr) smażona z pomidorami, czosnkiem i ziołami. Specjalność płd.-wsch. regionu Azerbejdżanu. Istnieje drugi wariant tej potrawy gdzie ryba zamieniana jest bakłażanami – badımcan sırdağı.

Film pokazujący jak przyrządzany jest sırdağ. Blog kulinarny Little Strawberry Kitchen na Youtube.
Film pokazujący jak przyrządzany jest sırdağ. Program kulinarny rosyjskiego kanału Dozhd (Дождь).

Qutab

Rodzaj naleśników o charakterystycznej formie półksiężyca. Qutab (gutab, l.m. gutaby) to jedno z najpopularniejszych potraw Azerbejdżanu. Gutaby są robione z cienkiego przaśnego ciasta i pieczone bez użycia tłuszczu. Po ich upieczeniu smaruje się je masłem, co czyni lepszym ich smak. Dla gutabów używane są różne rodzaje nadzienia – z zieleniną (göyərti qutabı), z zieleniną i serem (göyərti ilə pendir qutabı/cincilim qutabı), z mielonym mięsem (ət qutabı). Do gutabów z zieleniną często podawany jest qatıq – gotowane, a później zakwaszane mleko o gęstej konsystencji. Doskonałe są gutaby z dynią (balqabaq qutabı), zwłaszcza gdy do dyni dodaje się ziarna granatu. Rzadko spotykane są bardzo smaczne gutaby z kasztanami (şabalıd qutabı), będące specjalnością kuchni północno-zachodniego Azerbejdżanu.

Film pokazujący jak przyrządzane są gutaby z zieleniną. Blog kulinarny Jamila Alek.
Film pokazujący jak przyrządzane są gutaby z zieleniną i serem. Blog kulinarny Little Strawberry Kitchen na YouTube.
Film pokazujący jak przyrządzane są gutaby z dynią. Blog kulinarny sufrem.az na Youtube.
Film pokazujący jak przyrządzane są gutaby z mięsem. Blog kulinarny a-zcook na Youtube.
Film pokazujący jak przyrządzane są gutaby z kasztanami. Blog kulinarny Daily Yum na YouTube.

Buğlama

Baranina lub cielęcina duszona z cebulą, ziołami, papryką i pomidorami. Potrawa ta najczęściej przyrządzana jest w wersji mięsnej. Rzadziej przyrządzana jest buğlama z rybą.

Film pokazujący jak przyrządzana jest buğlama. Blog kulinarny Little Strawberry Kitchen na YouTube.
Film pokazujący jak przyrządzana jest buğlama. Blog kulinarny Kanan Badalov na YouTube.

Qovurma

Smażone kawałki baraniny lub cielęciny, które następnie są duszone z różnymi składnikami, zwykle z dodatkiem nastoju szafranu np. boranı qovurma – mięso z dynią, nar qovurma – mięso z ziarnami granatu, turşu qovurma – mięso z suszonymi śliwami (często też z dodatkiem kasztanów), səbzi qovurma – mięso z zieleniną.

Film pokazujący jak przyrządzana jest nar qovurma. Blog kulinarny Chef Mübariz na YouTube.
Film pokazujący jak przyrządzana jest turşu qovurma. Blog kulinarny Chef Mübariz na YouTube.
Film pokazujący jak przyrządzana jest səbzi qovurma. Blog kulinarny Little Strawberry Kitchen na Youtube.

Mütəncəm

Mięso lub drób duszone z cebulą i kasztanami Dla uzyskania charakterystycznego smaku do potrawy dodawane są abqora (przyprawa robiona z kwaskowatego soku niedojrzałych winogron, odpowiednik octu), bəkməz/doşab (wygotowany, słodki koncentrat z owoców morwy lub winogron o konsystencji syropu), lavaşana (cienkie suszone płachty zrobione z gęstego, wysuszonego i sprasowanego puree kwaskowatych odmian śliw lub innych owoców).

Film pokazujący jak przyrządzany jest mütəncəm. Blog kulinarny sufrem.az na Youtube.

Övriştə

Kulinarna specjalność miasta Şəki (Szeki). Obsmażane a później duszone razem z cebulą i suszonym dereniem kawałki kur. Często dodawane są tez kasztany.

Film pokazujący jak przyrządzane jest Övriştə. Wstawiony na YouTube przez Bazarstore.

Kefli beçə

Kurczak duszony w winie. Kawałki kurczaka są podsmażane, po czym dodawane jest białe wino w którym dusi się mięso. Nazwa potrawy w dosłownym tłumaczeniu oznacza „pijany kurczak”.

Film pokazujący jak przyrządzane jest Kefli beçə. Blog kulinarny Daily Yum na YouTube.

Səbət (Səbət kababı)

Pieczona część tuszy jagnięcia, gdzie znajdują się żeberka. Mięso jest pieczone w glinianym piecu təndir i po upieczeniu żeberka są oddzielane od siebie.

Film pokazujący jak przyrządzany jest səbət. Wstawiony na YouTube przez Saffron Restaurants.

Xingal (Xəngəl)

Gotowane małe kawałki ciasta, prostokątnej lub romboidalnej formy, do których dodaje się farsz ze smażonego mielonego mięsa, oraz inne dodatki – np. ser, ziarna granatu, suszony berberys, orzechy, zioła. Do polewania służy qatıq (gotowane, a później zakwaszane mleko o gęstej konsystencji) z rozdrobnionym czosnkiem.

W sąsiadującym z Azerbejdżanem Dagestanie, ta potrawa nosi ona nazwę chinkał. Fonetycznie nazwa chingał/chinkał jest podobna do nazwy gruzińskiej potrawy chinkali. Są to gotowane pierogi (rodzaj kołdunów), z farszem z mielonego mięsa, o charakterystycznej stożkowatej formie. W Azerbejdżanie są one nazywane gürcü xingalı. Choć w obu potrawach głównymi składnikami są ciasto i mięso, ich sposób przyrządzania wyraźnie się różni.

Film pokazujący jak przyrządzany jest xingal. Blog kulinarny a-zcook na Youtube.

Çığırtma

Podsmażone kawałki warzyw, grzybów, mięsa, które są zalane jajkami i wraz z nimi zapiekane lub smażone. Istnieją różne wersje tego dania np. göy lobya çığırtması – z zieloną fasolą lobya, göbələk çığırtması – z grzybami, badimcan çığırtması – z bakłażanami, pomidor çığırtması – z pomidorami, toyuq çığırtması – z kurą (doskonała jest wersja, gdy do potrawy dodawane są kasztany i sok cytrynowy).

Film pokazujący jak przyrządzana jest pomidor çığırtması. Blog kulinarny Kanan Badalov na YouTube.
Film pokazujący jak przyrządzana jest toyuq çığırtması. Wstawiony na YouTube przez Sema Abiyeva.
Film pokazujący jak przyrządzana jest toyuq çığırtması. Blog kulinarny Meatbex na YouTube.

Kükü

Rodzaj doskonałego omletu, najczęściej w wersji z zieleniną, z kilkoma rodzajami ziół – göyərti küküsü. Równie dobre jest kükü z orzechami – qoz küküsü. Czasem kükü jest przyrządzane z bakłażanami – badımcan küküsü.

Film pokazujący jak przyrządzane jest göyərti küküsü. Blog kulinarny sufrem.az na Youtube.
Film pokazujący jak przyrządzane jest göyərti küküsü. Blog kulinarny Little Strawberry Kitchen na Youtube.
Film pokazujący jak przyrządzane jest qoz küküsü. Blog kulinarny Malahat A-Rahimova na YouTube.
Film pokazujący jak przyrządzane jest badımcan küküsü. Blog kulinarny Meatbex na YouTube.

Ballı Qayğanağı

Rodzaj omletu, specjalność miasta Ordubad w regionie Naxçıvan (azerbejdżańska eksklawa oddzielona od Azerbejdżanu przez terytorium Armenii). Po przyrządzeniu jest on polewany syropem na bazie miodu. Takie nietypowe połączenie smakowe może się wydawać zaskakujące, ale jest bardzo ciekawe. Poza regionem Naxçıvan ta potrawa jest rzadko spotykana.

Film pokazujący jak przyrządzane jest ballı qayğanağı. Blog kulinarny a-zcook na Youtube.

Tava kababı

Małe kotleciki z mielonego mięsa z dodaną smażoną cebulą zalewane jajkami, zwykle zmieszanymi z posiekaną zieleniną.

Film pokazujący jak przyrządzany jest tava kababı. Blog kulinarny Little Strawberry Kitchen na YouTube.

Cızbız (Cız bız)

Podroby baranie smażone z cebulą i ziemniakami posypywane przed podawaniem świeżą posiekaną zieleniną. Nazwa tego smacznego dania pochodzi od charakterystycznych dźwięków, które pojawiają się w czasie smażenia.

Film pokazujący jak przyrządzany jest cızbız. Wstawiony na YouTube przez Gourmet TV.
Film pokazujący jak przyrządzany jest cızbız. Blog kulinarny Kanan Badalov na YouTube.

Ərzuman küftəsi

Bardzo charakterystyczna potrawa mająca formę dużej kuli. Z mielonego mięsa z dodatkiem cebuli, ryżu i przypraw formuje się kulę, do środka której wkłada się gotowane jajko obrane ze skorupki, po czym ta kula jest gotowana – zwykle w bulionie. W niektórych restauracjach z tej potrawy tworzone są kulinarne matrioszki np. jajko zawija się mięso przepiórki, te w mięso kurze, a wszystko razem w mielone mięso.

Film pokazujący jak przyrządzane jest Ərzuman küftəsi. Blog kulinarny sufrem.az na Youtube.

Tskan

Jedno z najbardziej znanych dań lezgińskiej kuchni. Spotykane raczej tylko w rejonach pn.-wsch. Azerbejdżanu (przede wszystkim Qusar). Jest to rodzaj pieczonego pierogu z rożnymi nadzieniami – mięso, kapusta, ziemniaki, zioła i różna zielenina. Chyba najlepszym nadzieniem jest mięso zmieszane z górskimi ziołami i trawkami oraz ziemniakami. W azerbejdżańskiej transkrypcji używana jest nazwa tskan lub tsıkan. Natomiast w języku lezgińskim, który jest językiem bardzo trudnym, nazwa potrawy w polskiej transkrypcji brzmi mniej więcej jak c’kan.

Film pokazujący jak przyrządzany jest tskan. Wstawiony na YouTube przez EngLezgi.

Daşarası

Niezwykła potrawa, której atmosfera przyrządzania przenosi nas w zamierzchłe czasy. Jej nazwa oznacza – „między kamieniami”. Jest to kulinarna specjalność rejonu Qəbələ. Do przyrządzenia tej potrawy używa się dwóch ciężkich, dużych płaskich kamieni. Wybiera się te rodzaje kamieni (skały), które są odporne na działanie ognia. Kamienie odpowiednio się mocuje, ustawiając je jeden na drugim i rozpala pod nimi silny ogień. Gdy kamienie dostatecznie się rozgrzeją, zdejmuje się górny kamień, a powierzchnię dolnego kamienia obficie smaruje się baranią słoniną (quyruq), po czym kładzie na nią cienko pokrojone i przyprawione plastry mięsa – zwykle jest to baranina lub cielęcina. Następnie z góry kładzie się na to drugi kamień i mięso piecze się między kamieniami. W ten sposób przyrządza się przede wszystkim mięso, choć czasem też np. ziemniaki czy bakłażany, również pokrojone w plastry.

Film pokazujący jak przyrządzany jest daşarası. Wstawiony na YouTube przez ABAD.
Film pokazujący jak przyrządzany jest daşarası. Blog kulinarny Little Strawberry Kitchen na YouTube.

Çudu (Şirvan qutabı)

Rodzaj smażonych pierożków faszerowanych mielonym mięsem. Doskonałe są domowe çudu robione z ciasta półfrancuskiego, gdzie do nadzienia dodaje się ziarna granatu lub suszony berberys, a po usmażeniu posypuje się cukrem pudrem. W Dagestanie nosząca identyczna nazwę potrawa (ros. чуду/czudu) to rodzaj pieroga/placka, pieczonego z różnymi nadzieniami.

Film pokazujący jak przyrządzane jest çudu. Blog kulinarny Я Гурман na YouTube.

Şorqoğalı

Okrągły wypiek z ciasta półfrancuskiego, przypominający formą bułkę, z dodatkiem różnych przypraw. Şor oznacza słony, ale na ogół jest to lekko solony smak, lub nawet w ogóle nie wyczuwalny. Dobrze upieczony, świeży şorqoğalı jest dobrym dodatkiem do śniadania.

Film pokazujący jak przyrządzany jest şorqoğalı. Blog kulinarny sufrem.az na Youtube.

Piti

Kulinarna specjalność miasta Şəki (Szeki). Rodzaj bardzo sytej zupy, przyrządzanej indywidualnie dla każdej osoby, oddzielnie w glinianych dzbanuszkach. Piti jest również przyrządzane w innych rejonach Azerbejdżanu, ale szekińskie piti jest powszechnie uznawane za wzorzec. W tej wersji składnikami są bardzo dobrej jakości baranina, suszone śliwy, kasztany, ciecierzyca (az. noxud), cebula i szafran.

Film pokazujący jak przyrządzane jest szekińskie piti, prezentowany na informacyjnym kanale telewizyjnym Euronews. Wstawiony na YouTube przez euronews.
Film pokazujący jak przyrządzane jest szekińskie piti. Jeden z odcinków programu kulinarno-podróżniczego Планета Вкусов (Planeta Smaków) o kuchni azerbejdżańskiej, na rosyjskim kanale Моя планета (Moja planeta).
Film pokazujący jak przyrządzane jest piti. Blog kulinarny Little Strawberry Kitchen na YouTube.

Düşbərə

Zupa z bardzo małymi pierożkami, faszerowanymi mieloną baraniną z cebulą i przyprawami. Czasem w czasie gotowania dodawany jest nastój szafranu. Przy podawaniu posypuje się ją suszoną miętą lub posiekaną świeżą zieleniną i dodaje się ocet winny z rozdrobnionym czosnkiem. Kunszt gospodyni ocenia się na podstawie tego, jak małe pierożki zrobiła. W Baku uważa się, że dobra gospodyni powinna zrobić pierożki na tyle małe, żeby na stołowej łyżce zmieściło się ich 12 sztuk.

Film pokazujący jak przyrządzane jest düşbərə. Wstawiony na YouTube przez RJYaqut.
Film pokazujący jak przyrządzane jest düşbərə. Blog kulinarny Meatbex na Youtube.

Gürzə

Nieduże pierożki nadziewane podobnym farszem jak dla düşbərə. W odróżnieniu od düşbərə mogą być one zarówno gotowane, jak i smażone. W czasie ich lepienia ozdabia się je charakterystycznym wężykiem. Stad wzięła się nazwa tej potrawy – gürzə (ros. gjurza) to najgroźniejszy wąż Kaukazu.

Film pokazujący jak przyrządzane jest gürzə. Blog kulinarny Super Sun na YouTube.

Küftə bozbaş

Zupa w której znajdują się charakterystyczne duże pulpety, robione na ogół z mielonej baraniny (rzadziej z cielęciny) cebuli, ryżu i przypraw oraz ciecierzyca (az. noxud), ziemniaki. W każdy pulpet kładzie się suszona śliwę. Zwykle przy podaniu posypuje się ją suszoną miętą lub świeżą zieleniną. Odmianą tej zupy jest balıq küftəsı, gdzie zamiast mielonej baraniny pulpety robi się z ryby.

Film pokazujący jak przyrządzane jest küftə bozbaş. Blog kulinarny Meatbex na YouTube.
Film pokazujący jak przyrządzane jest küftə bozbaş. Blog kulinarny Little Strawberry Kitchen na Youtube.

Əriştə

Zupa, najczęściej gotowana na kurzym bulionie z mięsem drobiowym, drobnym makaronem, fasolą, suszonymi śliwami i cebulą, często zaprawiana nastojem szafranu. Czasem zamiast mięsa dodawane są do niej małe mięsne pulpeciki. Zwykle przy podaniu posypuje się ją suszoną miętą

Film pokazujący jak przyrządzane jest əriştə. Blog kulinarny Little Strawberry Kitchen na YouTube.

Dovğа

Rodzaj chłodnika. Potrawa gotowana jest na qatıqu (az. qatıq, gotowane, a później zakwaszane mleko o gęstej konsystencji), zmieszanym ze śmietaną, mąką, jajkiem, czasem też z ryżem, z dodatkiem kilku rodzajów drobno posiekanej zieleniny jak kolendra, koperek, mięta, czosnek wonny, szpinak. Do dovği często dodaje się też ciecierzycę (az. noxud). Dovğę podaje się ochłodzoną, najbardziej chętnie spożywa się ją w czasie upalnego lata. W wersji mięsnej (ətli dovğa) do dovği dodaje się przyrządzane oddzielnie małe pulpeciki z mielonego mięsa.

Film pokazujący jak przyrządzana jest dovğa. Blog kulinarny Little Strawberry Kitchen na YouTube.
Film pokazujący jak przyrządzana jest dovğa. Blog kulinarny Meatbex na YouTube.

Ovdux (Ovduq) / Doğrama (Doğramac)

Rodzaj chłodnika z zieleniną, w odróżnieniu od dovği przyrządza się jego nie gotując qatıq, ale wzbijając go i rozcieńczając wodą, po czym dodaje się do niego drobno posiekane ogórki i kilka rodzajów zieleniny. Оvdux (Ovduq), podobnie jak dovğa, jest podawany na chłodno i najchętniej spożywany latem. Danie to jest znane również pod nazwą doğrama (doğramac).

Film pokazujący jak przyrządzany jest ovdux (ovduq). Blog kulinarny  ELNARA 'S Recipes na YouTube.

Sıyıq

Danie z ryżu występujące w różnych wersjach, np. zoğallı sıyıq z dodatkiem suszonego derenia, qozlu sıyıq – z dodatkiem orzechów, südlü sıyıq – na mleku.

Xaş

Bardzo esencjonalny bulion, gotowany przez wiele godzin na wołowych nogach, czasem z dodatkiem wołowego żołądka. Po ugotowaniu mięsa oddziela się od kości i podaje razem z bulionem. Jest to ciężka i bardzo sycąca potrawa, którą spożywa się zaprawiając ją octem winnym z rozdrobnionym czosnkiem. Xaş jest jadany w okresie zimowym, bardzo wcześnie rano. W przypadkach złamań, np. rąk i nóg, xaş pomaga w ich szybkim zrastaniu. Jest to męska potrawa, którą w Azerbejdżanie prawie zawsze spożywa się z wódką. Co więcej w tym przypadku należy wzorem Rosjan stwierdzić, że „Biez poł litra nie razbierioszsja” (Без поллитра не разберешься) – w dowolnym przekładzie „Bez pół litra nie da się tego zrozumieć”. Wódka bowiem zdecydowanie pomaga w trawieniu tej potrawy. Z reguły propozycja: „Idziemy na xaş”, w podtekście oznacza: „Idziemy na wódkę”. Spożyty xaş często zaspokaja głód na cały dzień i razem z wypitą solidną porcją wódki wprawia na dobre kilka godzin w ociężałość i półsenny nastrój.

Film pokazujący jak przyrządzany jest xaş. Blog kulinarny Gourmet TV na YouTube.

Çoban salatı

Popularna sałatka w skład której wchodzą pomidory, ogórki, papryka, cebula i zioła, zaprawiane oliwą. Czasem dodawany jest również biały ser.

Döyməc

Kulinarna specjalność miasta Şəki (Szeki). Rodzaj sałatki, podawanej jako przystawka. W wersji szekińskiej są to z reguły śliwy zmieszana z czosnkiem i bazylią. Czasem zamiast śliw dodaje się wiśnie, a oprócz bazylii i inne zioła.

Film pokazujący jak przyrządzany jest döyməc. Blog kulinarny Meatbex na YouTube.